Dum mi legis ĉi tiun volumon, mi surprizite legis noveleton Romano kun kontrabaso. Min surprizis, ĉar antaŭ nun mi konis ĝin nur kiel komikan filmon, Romance with a double bass, en kiu ĉefrolis John Cleese, en 1974. La filmo tre fidele redonas la enhavon de la noveleto de Ĉeĥov. Diferencas nur, ke la filmo aldonas tre taŭgan finaĵon al la kurioze nekomplet-senta noveleto, finaĵon tiom kongruan kun la stilo kaj priskriba maniero de Ĉeĥov, ke ĝi tute senbreĉe gluiĝis al la origina rakonto. Ankaŭ kurioze estas, ke la rusa rakonto titoliĝas „romano”, dum la filmo de Cleese titoliĝas „romanco”. Nu, titoli la rakonton „romano” estas tipa humura ĉeĥovaĵo; kaj titoli ĝin „romanco” estas pli kongrue kun la naturo de la filmo. Tamen, mi ja demandetis al mi, ĉu eble la esperantigo de la rusa titolo estis mispresita, aŭ (tre malverŝajne, pro la tre zorga laborado de la eldonisto) eble mistraduko de la rusa.
Ĉeĥov estas plej konata de mi kiel dramisto; ke li verkis tiom da drolaj rakontetoj, mi tute ne sciis. Grandparte ili memorigas min pri la noveloj de la kanada verkisto Stephen Leacock (1869-1944), kies ĉefverkoj komencis publikiĝi iom post 1910, do proksimume 30 jarojn post la enmondiĝo de la unuaj verkoj de Ĉeĥov. Ĉu li konis la verkojn de Ĉeĥov? Tion mi tute ne scias, sed la sprita simileco estas rimarkinda.
Post granda nombro da komikaj noveletoj, Ĉeĥov komencis verki pli longajn kaj pli maldrolajn rakontojn, en kiu la komika elemento estis ĝenerale nur aludata, anstataŭ esti evidenta. Lin interesis la karaktero de homoj, grandparte la kaŝita karaktero, kontraste kun la publika karaktero. Konsekvence, paradoksoj fariĝis amata artformo lia, kiu evidentiĝas en multaj el la verkoj. Bona ekzemplo estas Enua historio, longa novelo pri profesoro, kiu de la publiko estas tre alte estimata, kaj kiu multe admiras sian propran fakscion, sed kies familia vivo estas preskaŭ senkohera, kaj kiu montras sin eksterordinare nekompetenta, kiam temas pri la ĉiutaga realo. Tia temo estas konata, kaj en la literaturo, kaj en la karaktero de multaj homoj, kiujn ni renkontas. Sed tiom intime kaj komplekse ĝin prezentas Ĉeĥov, ke ĝi forte trafas la animon de la leganto.
La tradukaĵoj en la volumo estas bone poluritaj kaj senescepte lerte faritaj. Pro tio la libro estas inda posteulo de la naŭ antaŭaj verkoj en la serio Rusa Literaturo, eldonata de Sezonoj.
| Indekso |