Het eerste boek

In juli 1887 rolde de eerste druk van het Russisch Basisleerboek van de persen. Eén maand eerder was daarvoor de toestemming van de Russische censuur verkregen. De titelpagina vermeldde: „D-ro Esperanto. Internacia Lingvo. Antawparolo kaj Plena Lernolibro [por Rusoj]. Varsovio, Tipo-litografejo de Hh. Ketler, str. Novolipie n-ro 11 – 1887 – ” (Dr. Esperanto. Internationale Taal. Voorwoord en Volledig Leerboek [voor Russen]). Warschau, Tipo-Drukkerij van Hh. Kelter, Novolipie-straat, 11 – 1887 –) en het devies: „Por ke lingvo estu universala, ne sufiĉas nomi ĝin tia.” (Opdat een taal universeel zou zijn, volstaat het niet haar zo te noemen.)

In hetzelfde jaar gaf Dr. Zamenhof ook een Poolse, Franse en Duitse vertaling van deze eerste brochure uit, telkens volgens hetzelfde concept: Voorwoord, alfabet van de Internationale Taal, zestien grammatica- en syntaxisregels; enkele Esperantoteksten: Het Onze Vader, Uit de Bijbel, Modelbrief, Gedicht: „Mia penso”, vertaling uit Heine, Gedicht „Ho mia kor' ”; een internationaal-nationaal (vertaal)woordenlijst met 918 stamwoorden.

Op het boekje was ook gedrukt, „Een internationale taal, zoals een nationale, is het eigendom van allen” en dat „de auteur voor immer afziet van alle persoonlijke rechten erop”; „het vertaalrecht van deze brochure in eender welke andere taal behoort aan allen toe.”

Bij zijn voorwoord voegde Dr. Zamenhof modelbeloften en in te vullen strookjes: „Ik, ondergetekende, beloof, dat ik de internationale taal van Dr. Esperanto zal leren, indien wordt aangetoond dat 10 miljoen mensen diezelfde belofte hebben onderschreven.”

Wanneer 10 miljoen antwoorden ontvangen zouden zijn, zouden alle namen en adressen gepubliceerd moeten worden, en zou het Esperanto er 10 miljoen aanhangers bijkrijgen.

Wie de zaak niet welgevallig was, moest „negatief” antwoorden of veranderingen voorstellen. Wie de taal meteen wilde leren, moest het strookje terugsturen met de vermelding „onvoorwaardelijk”. De illusie die Dr. Zamenhof had over de onmiddellijke waarde van de deelbaarheid van de Esperantowoorden was groot. Hij hoopte, dat mensen de taal misschien zouden gaan gebruiken om internationaal te corresponderen met mensen met een andere nationaliteit, door hen de woordenlijst toe te sturen als ware het de sleutel van een geheimtaal.

De taal verwierf aanhangers en gebruikers op een veel directere manier dan Dr. Esperanto ooit had durven hopen. Hij hoefde het later dan ook niet te betreuren dat sommige details van zijn propagandavoorstellen totaal onpraktisch bleken. Hij verzamelde tal van buitenlandse adresboeken en besteedde uren aan het schrijven van adressen en het versturen van „La unua libro”, naar tal van buitenlandse journalisten, redacties, verenigingen, professoren en geneesheren. Hij liet zelfs betaalde advertenties opnemen in buitenlandse kranten met de vraag dat men hem zou schrijven om het leerboek voor de „Internationale Taal” te ontvangen. Deze laatste vorm van propaganda bleek uiteindelijk de meest effectieve.

Meer dan één van de bekendste medestanders werd op deze wijze gerecruteerd.

(Uit: Edmond Privat, Historio de la lingvo Esperanto. Deveno kaj komenco, 1887-1900. Ferdinand Hirt & Sohn, Leipzig 1923, Hfst, IV, Apero de la „Unua Libro”, p. 32-3.)

Laatste aanpassing van deze bladzijde: 09-05-2020